PRAWO UE – Rezydencja podatkowa – czyli gdzie zapłacę podatek? cz. 2

W dzisiejszych czasach coraz więcej osób podejmuje działalność zarobkową za granicą. Bez względu na to, gdzie praca będzie wykonywana, zawsze uzyskiwane z niej dochody będą podlegały opodatkowaniu. Wobec tego należy odpowiedzieć na fundamentalne pytanie, w którym państwie należy odprowadzić podatek?

W dzisiejszym artykule przedstawiamy kolejne zagadnienia z zakresu rezydencji podatkowej w Niemczech.

Miejsce zamieszkania definiuje § 8 niemieckiego kodeksu podatkowego (niem. Abgabenordnung, dalej: AO) jako miejsce, w którym dana osoba ma mieszkanie, o którym na podstawie okoliczności można przypuszczać, że chce je zachować i używać. To, czy przesłanki te są spełnione w konkretnym przypadku, należy rozstrzygać na podstawie obiektywnych okoliczności, przy czym zachowanie przepisów meldunkowych nie jest rozstrzygające. Dla spełnienia przesłanki „Innehaben” (posiadania miejsca zamieszkania w kraju) wystarczy, jeśli dana osoba ma rzeczywistą możliwość korzystania z mieszkania – dlatego tym bardziej warto skorzystać z rady profesjonalnego doradcy.

Natomiast miejsce zwykłego pobytu zgodnie z § 9 AO to miejsce, w którym dana osoba w tym miejscu lub w tym zakresie nie przebywa wyłącznie przejściowo. Jednocześnie przepis ten wskazuje, że zwykły pobyt można przyjąć, co do zasady, wówczas, gdy trwa on więcej niż 6 miesięcy, ale krótkie przerwy w pobycie nie wpływają na bieg tego okresu.

Miejsce zamieszkania a centrum interesów życiowych

Niemiecka ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych jako jedyną przesłankę decydującą o rezydencji ustanawia miejsce zamieszkania, które zazwyczaj będzie się pokrywać z centrum interesów życiowych danej osoby. Co jednak, gdy centrum interesów życiowych znajduje się w innym miejscu niż miejsc zamieszkania?

Zgodnie z § 1 ww. ustawy nie można przyjąć, że do nieograniczonego obowiązku podatkowego prowadzi tylko takie miejsce zamieszkania, które jednocześnie stanowi centrum interesów życiowych konkretnej osoby. Federalny Trybunał Konstytucyjny orzekł, że miejsce zamieszkania w kraju konstytuuje obowiązek nieograniczonego obowiązku podatkowego również w sytuacji, gdy centrum interesów znajduje się za granicą. Według Trybunału nie istnieje jakaś ogólna zasada międzynarodowego prawa podatkowego, zgodnie z którą każda osoba może być traktowana jako podlegająca opodatkowaniu tylko w tym państwie, w którym znajduje się jej centrum interesów życiowych. W związku z powyższym, nie jest konieczne, żeby miejsce zamieszkania było również miejscem zamieszkania rodziny podatnika.

Pytanie o nieograniczony obowiązek podatkowy należy oddzielić od pytania, gdzie dana osoba w rozumieniu umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania (Doppelbesteuerungsabkommen, DBA). Pojęcie rezydencji związane z podwójnym opodatkowaniem jest ograniczone tylko do stosowania konkretnego porozumienia. Pojęcie zamieszkania i zwykłego pobytu w art. 4 porozumienia w sprawie unikania podwójnego opodatkowania (OECD-Musterabkommen zur Vermeidung der Doppelbesteuerung, OECD-MA) ma znaczenie tylko co do cech, zgodnie z którymi określa się podział poszczególnych dóbr opodatkowanych na oba państwa. Poza tym artykuł ten nie zmienia przepisów prawa wewnętrznego co do rodzaju i wielkości opodatkowania, nie narusza więc przepisów wewnętrznych uzasadniających nieograniczony obowiązek podatkowy.

Nieograniczony obowiązek podatkowy na podstawie § 1 ust. 3 EStG

Nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu mogą podlegać także osoby fizyczne, które nie mają w Niemczech ani miejsca zamieszkania, ani zwykłego pobytu, muszą one jednak złożyć odpowiedni wniosek. Jest to możliwe, jeśli taka osoba w Niemczech osiąga dochody w rozumieniu § 49 EStG i to o tyle, o ile dochody te co najmniej w 90 % podlegają niemieckiemu podatkowi dochodowemu osób fizycznych w roku kalendarzowym lub nie przekraczają podstawowej kwoty wolnej od podatku określonej w § 32a ust.1 zd. 2. Jednak dochody osiągane w Niemczech, które zgodnie z porozumieniem w sprawie unikania podwójnego opodatkowania opodatkowane są tylko częściowo, nie są traktowane jako podlegające podatkowi dochodowemu od osób fizycznych w Niemczech.

Zmiana zakresu obowiązku podatkowego w ciągu roku kalendarzowego

Niemiecki podatek dochodowy od osób fizycznych jest podatkiem rocznym (§ 2 ust. 7 EStG), w związku z tym podstawy do jego ustalenia należy badać każdorazowo dla jednego roku kalendarzowego. Może się zdarzyć jednak sytuacja, kiedy w ciągu jednego roku powstanie zarówno nieograniczony, jak i ograniczony obowiązek podatkowy. Wówczas niemiecki ustawodawca nakazuje uwzględnić dochody osiągnięte w Niemczech podczas obowiązywania ograniczonego obowiązku podatkowego na poczet wymiaru podatku nieograniczonego obowiązku podatkowego.

Wnioski

Nieograniczony obowiązek podatkowy regulują przepisy wewnętrzne państw. Każde państwo we własnym zakresie reguluje przesłanki, według których będzie on określany. Niemiecki system prawny nieograniczony obowiązek podatkowy wiąże z posiadaniem w Niemczech miejsca zamieszkania lub zwykłego pobytu. Każda osoba mieszkająca w Niemczech i osiągająca tu przychody jest zobowiązana do rozliczania tutaj wszystkich dochodów, także zagranicznych. Jednak częstą praktyką jest zawieranie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, które szczegółowe kwestie opodatkowania dochodów zagranicznych mogą określać inaczej.

Zdajemy sobie sprawę, że opisane powyżej zagadnienia są bardzo skomplikowane. Jeżeli mają Państwa jakiekolwiek pytania, rozważają możliwość skorzystania z ulg podatkowych w Niemczech lub muszą złożyć niemiecką deklarację podatkową – uprzejmie prosimy o kontakt – chętnie Państwu pomożemy.

Autor:
Agnieszka Bonikowska
Konsultant

Nadzór merytoryczny:
Anna Michalak
doradca podatkowy
nr wpisu 12380