Podatek od działalności gospodarczej w Niemczech

Podatek od działalności gospodarczej (Gewerbesteuer) należy do kategorii tak zwanych podatków rzeczywistych, czyli podatków dotyczących konkretnego obiektu i nieuwzgledniających sytuacji osobistej właściciela tego obiektu. W przypadku Gewerbesteuer przedmiotem opodatkowania jest zysk osiągnięty w okresie rozliczeniowym przez przedsiębiorstwo. Podatek ten pobierany jest przez gminy i jest jednym z najważniejszych źródeł ich finansowania. Jego wysokość jest ustalana przez każdą gminę – w której przedsiębiorstwo prowadzi działalność gospodarczą – na podstawie indywidualnego współczynnika podatku tej gminy (Gewerbesteuerhebesatz). Z tego względu jego wysokość może się różnić w zależności od regionu. Kto i w jakiej wysokości jest zobowiązany go uiszczać reguluje ustawa o podatku od działalności gospodarczej (niem. Gewerbesteuergesetz, w skrócie „GewStG)”.

Opodatkowana jest każda prowadzona na terenie Niemiec działalność gospodarcza i jej faktyczna rentowność (zgodnie z § 2 ust. 1 ustawy o działalności gospodarczej GewStG). Nie ma zatem znaczenia do kogo należy przedsiębiorstwo, komu przypada dochód z działalności tego przedsiębiorstwa jak i jaka jest sytuacja osobista jego właściciela. Podatek od działalność gospodarczej – w przeciwieństwie do podatków osobowych (np. podatku dochodowego od osób fizycznych i osób prawnych) – nie uwzględnia możliwości finansowych określonej osoby, lecz tylko właściwości konkretnego obiektu, czyli tutaj działalności gospodarczej.

Gewerbesteuer pobierany jest od każdej działalności gospodarczej prowadzonej w Niemczech. Przez działalność gospodarczą rozumie się działalność wytwórczą lub handlową w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych i osób prawnych. Działalność spółek kapitałowych jest zawsze w całości uznawana za działalność gospodarczą. Natomiast prowadzenie działalności rolniczej i leśnej oraz wykonywanie wolnego zawodu nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od działalności gospodarczej.

W przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej oraz spółek osobowych obowiązuje ulga na ten podatek, która obecnie wynosi 24.500,00 euro. Jeżeli roczny dochód z działalności gospodarczej jest niższy od tej kwoty, biorąc pod uwagę zaokrąglenie do pełnego 100,00 euro, nie ma podstawy do jego naliczenia. Jeśli jednak dochód przekracza 24.500,00 euro, to od tego dochodu z działalności gospodarczej odlicza się kwotę wolną od podatku. Podatek od działalności gospodarczej jest zatem naliczany wyłącznie od kwoty przekraczającej kwotę wolną od podatku. Spółki kapitałowe są pozbawione prawa do korzystania z tej ulgi podatkowej. Jeżeli przedsiębiorstwo działa na przykład w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (GmbH) lub spółki akcyjnej (AG), stawka podatku od działalności gospodarczej odnosi się do całego zysku przedsiębiorstwa, bez uwzględnienia kwoty wolnej od podatku w wysokości 24.500,00 euro. Przedsiębiorstwa jednoosobowe i spółki osobowe są zatem uprzywilejowane przy obliczaniu podatku od działalności gospodarczej. W zależności od Gewerbesteuerhebesatz, korzyść ta wynosi od ok. 2.000,00 do 8.000,00 euro.

Wysokość stawki podatku od działalności gospodarczej określona jest w § 11 GewStG. Podstawą opodatkowania jest dochód z działalności gospodarczej zgodnie z § 7 GewStG. Jest to zysk ustalony w odniesieniu do przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i podatku dochodowym od osób prawnych, powiększony lub pomniejszony o różne doliczenia i odliczenia, które są uregulowane w §§ 8 i 9 GewStG. Dochód z działalności gospodarczej należy zawsze zaokrąglać do 100,00 euro w dół. Na przykład, jeśli wynosi on 100.260,00 euro, powinien być zaokrąglany w dół do 100.200,00 euro. Indywidualny podatek od działalności gospodarczej dla przedsiębiorstwa ustala się na podstawie stopy bazowej podatku i współczynnika podatku dla danej gminy. Stopa bazowa podatku wynosi 3,5 procent. Ponieważ podatek od działalności gospodarczej jest podatkiem gminnym, współczynnik podatku jest ustalany przez każdą gminę i dlatego różni się w zależności od regionu. Jest to co najmniej 200 procent. Miasto Dierfeld w Nadrenii-Palatynacie ma najwyższy współczynnik podatku od działalności gospodarczej, który wynosi 900 procent. W stolicy kraju, Berlinie, współczynnik wynosi 410 procent. Całkowita stawka podatku od działalności gospodarczej wynosi zatem co najmniej 7 procent. Średnio przedsiębiorstwa mogą kalkulować ten podatek na około 15 procent.

Procedura obliczania podatku od działalności gospodarczej jest następująca:

Zysk z działalności gospodarczej zgodnie z niemiecką ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych (Einkommensteuergesetz – EStG) lub niemiecką ustawą o podatku dochodowym od osób prawnych (Körperschaftsteuergesetz – KStG)
+ doliczenia zgodnie z § 8 GewStG
– odliczenia zgodnie z § 9 GewStG
= dochód z działalności gospodarczej przed odliczeniem straty (Gewerbeertrag)
– strata z lat ubiegłych (§ 10 a GewStG)
= dochód z prowadzenia działalności gospodarczej (należy zaokrąglić w dół do pełnych 100 euro) przed ulga podatkową
– ulga podatkowa w wysokości 24.500,00 euro (tylko dla działalności jednoosobowych i spółek osobowych)
= dochód z prowadzenia działalności gospodarczej po uldze podatkowej
x stopa bazowa podatku w wysokości 3,5 procent (od 2008 r.)
= kwota wymiaru podatku (Steuermessbetrag)
x współczynnik podatku ustalany przez gminę (Gewerbesteuerhebesatz)
= należny podatek od prowadzenia działalności gospodarczej

Przykład obliczenia podatku dla działalności jednoosobowej lub spółek osobowych prowadzących działalność gospodarczą w Berlinie

Dochód z działalności gospodarczej (tzn. zysk z działalności gospodarczej według EStG lub KStG po uwzględnieniu doliczeń, odliczeń, strat z lat ubiegłych i zaokrągleń) wynosi 120.000,00 euro. Po odliczeniu kwoty wolnej od podatku w wysokości 24.500,00 euro pozostaje 95.500,00 euro. Mnożąc tę kwotę przez 3,5 procent, otrzymujemy kwotę wymiaru podatku (Steuermessbetrag) w wysokości 3.342,50 euro. Kwota ta jest mnożona przez współczynnik podatku od działalności gospodarczej, np. w Berlinie, która wynosi 410 procent. Podatek od działalności gospodarczej, który należy zapłacić, wynosi zatem 13.704,25 euro. W formule wygląda to następująco:

Podatek od działalności gospodarczej = (120.000,00 euro – 24.500,00 euro) x 0,035 x 4,1 = 13.704,25 euro

Przykład obliczenia podatku dla spółek kapitałowych prowadzących działalność gospodarczą w Berlinie

Jeśli podatnik jest spółką kapitałową, np. niemiecką spółką z o.o. (GmbH), kwota wolna od podatku nie jest odliczana. Pozostałe kroki obliczeniowe są identyczne jak w przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej lub spółki osobowej.

Podatek od działalności gospodarczej = 120.000,00 euro x 0,035 x 4,1 = 17.220,00 euro

Jedną z wad podatku od działalności gospodarczej jest to, że nie można go odliczyć od podstawy obliczania podatku jako koszt uzyskania przychodu. Istnieje jednak inna związana z tym ulga podatkowa: właściciel jednoosobowej działalności gospodarczej lub udziałowiec spółki osobowej ma możliwość naliczenia podatku od działalności gospodarczej na swój podatek dochodowy. W ten sposób może on obniżyć podatek dochodowy o kwotę, która obecnie nie przekracza 400 procent kwoty wymiaru podatku (§ 35 EStG). Metoda obliczania obniżonego podatku dochodowego jest następująca:

obniżony podatek dochodowy = podatek dochodowy przed uwzględnieniem ulgi podatkowej – kwota wymiaru podatku od prowadzenia działalności gospodarczej x 4,0.

Przy kontynuacji powyższego przykładu maksymalna wysokości obniżenia podatku dochodowego wynosi 13.370,00 euro

Maksymalna kwota obniżenia podatku dochodowego = (120.000,00 euro – 24.500,00 euro) x 0,035 x 4,0 = 13.370,00 euro

Podatnik jest zobowiązany do złożenia deklaracji dotyczącej podatku od działalności gospodarczej po zakończeniu okresu rozliczeniowego (roku kalendarzowego). Urząd skarbowy miejscowo właściwy – biorąc pod uwagę miejsce zarządu – jest odpowiedzialny za określenie kwoty wymiaru podatku oraz ewentualnie jej poddział. Kwota wymiaru podatku musi zostać podzielona, jeśli w okresie rozliczeniowym była prowadzona działalność gospodarcza w kilku gminach. Z reguły podstawą podziału są wynagrodzenia.

Podatek od działalności gospodarczej jest zazwyczaj ustalany i pobierany przez gminę na podstawie kwoty wymiaru podatku – w przypadku podziału na części – na podstawie udziału w kwocie wymiaru podatku. Gmina uprawniona do pobierania tego podatku określa współczynnik podatku od działalności gospodarczej. W Berlinie podatek od działalności gospodarczej jest ustalany i pobierany przez urzędy skarbowe. W sytuacji, gdy Berlin otrzymuje tylko część kwoty podatku od działalności gospodarczej w drodze podziału – ponieważ przedsiębiorstwo prowadzi działalność również, poza tym miastem – centralnym organem odpowiedzialnym za naliczanie podatku od działalności gospodarczej jest Urząd Skarbowy Friedrichshain-Kreuzberg. Podatek od działalności gospodarczej jest podatkiem rocznym. Należy jednak uiszczać kwartalne zaliczki w terminach do 15. lutego, 15. maja, 15. sierpnia i 15. listopada.